5 yıllık kalkınma planları

Uzun Dönem Stratejileri Kalkınma Planı

1. Türkiye gelişmesini, Mustafa Kemal Atatürk'ün belirttiği çağı aşma hedefi doğrultusunda daha ileri aşamalara ulaştırmakta kararlıdır. Binlerle yıllık tarih birikiminden gelen toplumumuzun zaman dinamiğinde daha etkin olmasını hedefleyen bir yaklaşımla, Türkiye Cumhuriyetinin yüzüncü yıldönümüne tekabül eden yıl hedef alınarak 2023 Türkiye Orta ve Uzun Dönem Gelişme Hedefleri ve Stratejileri belirlenecektir. 21. yüzyılda Türkiye, kültür ve uygarlığın en ileri aşamasında dünya standardında üreten, gelirini adil paylaşan, insan hak ve sorumluluklarını, katılımcı demokrasiyi, laiklik, din ve vicdan özgürlüğünü en etkin düzeyde uygulayan, küresel düzeyde etkili bir dünya devleti olacaktır. Türkiye, mevcut birikimi ve toplum dokusu ile bu hedefleri gerçekleştirebilecek güce sahiptir.

2. Plan, bir toplum projesi, bir uygarlık projesidir. Planlama; eğitim, insan kaynakları, sosyal sermaye, bilgi sistemleri, teknoloji, ekonomi, kültür, sağlık, enerji, çevre, hukuk, karar sistemleri düzeyinde çok sayıda alanı kapsar ve Türkiye-Dünya etkileşiminde Türkiye optimalini teori ve uygulamada hedefler. Uzun Dönem Gelişme Stratejilerinin ilk beş yıllık bölümünü oluşturacak olan VIII. Plan’ın, bu doğrultuda ve en etkin katılımla hazırlanması ve uygulanması büyük önem arzetmektedir.


Dünya Düzeyinde Gelişmeler
3. Dünyada bilim ve teknolojilerde değişme ile uluslararasılaşma yoğunlaşan düzeyde belirleyici olmaya başlamıştır. Yüksek katma değerli bilgi yoğun mal ve hizmet üretimi, pazar değerlendirmelerinde öne geçmeye başlayan bireyin farklı tercihlerine hızla yanıt verebilmekte, özgün tasarımların önemi artmaktadır. Farklı ölçekteki işletmeler, araştırma-geliştirme birimleri, uzmanlar, kamu kuruluşları gibi değişik unsurları ulusal ve uluslararası elektronik ortamda biraraya getiren bilgi ve üretim ağları yaygınlaşmaktadır. Bu ağlar, işletmelerden kamu yönetimlerine kadar birçok alanda, giderek toplum yaşamını önemli düzeyde etkileyebilecek yeni iç yapı düzenlemelerini ortaya çıkarmaktadır.

4. Karşılıklı etkileşim içindeki teknolojide ilerleme ve küreselleşme unsurlarının ekonomi, toplum ve kültür alanlarında gelişmeyi giderek daha çok etkilediği bu süreçte, toplum refahının artmasına ilişkin olağanüstü fırsatlar ve bunların yanısıra yeni tehlikeler belirmektedir. Bu tehlikelerden başlıcaları, uluslararası ekonomi ortamında, özellikle de mali alanda belirsizliklerin, ülkeler arası ve ülkelerin içindeki gelir eşitsizliğinin ve yeni yaygınlaşan kültür kalıplarıyla tekdüzeleşmenin artmasıdır.

5. Küreselleşme sürecinin hızlanmasıyla önemi artan hukuk ve kurum düzenlemelerinin yapılmaması ve makro ekonomik dengesizlikler, ülkelerin krizlerden daha çok etkilenebilmelerine yol açmaktadır. Küreselleşme sürecinin ortaya çıkardığı olanakları ülkemiz için maksimum ve olumsuzlukları minimum düzeyde tutabilmek amacıyla, makro ekonomik istikrarsızlığa yol açan unsurların ortadan kaldırılması ve etkili kaynak kullanımını sağlayacak yapısal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu önlemlerle birlikte, her gelir seviyesinde ve özellikle dar gelirli kesimlerde, bireylerin beceri düzeylerinin yükseltilmesi, toplumsal yapının güçlendirilmesi, sosyal sermayenin değerlendirilmesine önem verilmesi, altyapının iyileştirilmesi, kırsal ve kentsel alanların özelliklerini dikkate alan üretken yatırımları geliştirici çözümlerin geliştirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Böylece, bir taraftan ekonominin bunalımlara karşı dayanıklılığı artırılırken, diğer taraftan toplumun tüm kesimleri küreselleşme sürecinden yarar sağlayabilecek ve toplumsal barış güçlendirilebilecektir.

6. Bu değişime uyum sağlayabilen ve insanını bu yeni ortamda ortak amaçları görerek çalışabilecek ve yaşayabilecek niteliklerle hazırlayabilen ülkeler, 21'inci yüzyılda etkili ve başarılı olma imkanını bulabilecektir. Bilgiye ulaşabilen, bilgiyi kullanabilen birey ve toplumlarla bu olanaktan yoksun kalanlar arasındaki farklılaşma, yeni yüzyılda ayırdedici bir özellik olarak ortaya çıkacaktır. Yerleşen uluslararası norm ve standartlara uyulamaması ve teknolojideki gelişmelerin dışında kalınması, küresel ölçekte meydana gelmekte olan etkileşime ülkelerin etkileyici birer aktör olarak katılmalarını olanaksız kılacaktır. Ülkelerin dünyadaki etkinliği, bu dönüşümleri başarmalarıyla yakından bağlantılı olacaktır. Bu nedenle, değişimi kendi amaçlarına göre yönlendirebilmek için, ileriyi görebilen tüm ülkeler kendi yönetim yapılarına uygun düzenlemelerle makro planlar uygulamakta veya yönlendirme yöntemleri kullanmaktadırlar.

7. Örnek olarak değerlendirmek gerekirse, 1997 yılında Doğu Asya’da başlayan uluslararası mali krizin etkileri, yapısal reformların gerekliliğinin yanında, mevcut normların etkili bir şekilde uygulanması ve uluslararası saydamlık, mukayese edilebilirlik, yeni ortak standartlar ve etik oluşturulması gereğini de ortaya koymuştur.

8. Türkiye, 1998 başında uygulamaya koyduğu istikrar programı ve izlediği esnek kur politikası sonucu, uluslararası mali krizden nispeten daha az etkilenen bir ülke olmuştur. Bununla birlikte, krize bağlı olarak ortaya çıkan veya çıkabilecek olumsuz gelişmeler, başta sanayi olmak üzere üretim kesimini güçlendirecek ekonomi politikalarının uygulanması, ciddi yapısal değişmelerin sağlanması ve uluslararası norm ve standartlara uyulması gereğini daha da artırmıştır.

9. Dünyada kapsamlı ve hızlı bir değişimin sürdüğü bir dönemde, piyasa düzeni çerçevesinde Türkiye ve dünya düzeyinde 2023 ve ilerisini kapsayan uzun dönem strateji, teknoloji, araştırma ve yorumlarını, aynı zamanda bölge ve il düzeyinde gelişme stratejilerini ve uygulama programlarını da yansıtacak olan VIII. Plan, ihtiyaç duyulan yapısal dönüşümlerin yönlendirilmesi bakımından önemli bir işlev üstlenecektir. Plan aynı zamanda, ortaya koyacağı gelişme doğrultuları aracılığıyla, ilgili tüm birimlere karar alma süreçlerinde yardımcı olacak bir çerçeveyi de oluşturacaktır. Amaçlanan dönüşümün daha uyumlu bir biçimde ve daha etkin kaynak kullanımıyla Türkiye'nin menfaat ve ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde yaşanabilmesi, kapsamlı ve etkin stratejiler, planlama ve uygulama ile mümkündür